Odmiany diety wegetariańskiej

O diecie wegetariańskiej i wegańskiej głośno jest od lat. To właśnie w ostatnich czasach wielu z nas decyduje się na zmiany i przechodzi na bezmięsne diety. Ekologia, dobro zwierząt, względy zdrowotne to tylko niektóre z powodów, które bierzemy pod uwagę przy przejściu na wegetarianizm.

Wraz z zainteresowaniem bezmięsnymi dietami okazuje się, że istnieje wiele możliwości i kombinacji tego, co jest, a co nie jest dozwolone do spożycia. Zwłaszcza na początku naszej nowej drogi może być to kłopotliwe. Dlatego, aby wszystko stało się bardziej klarowne, postaramy się dokładnie wytłumaczyć, czym charakteryzuje się każda z odmian diety wegetariańskiej.

Tradycyjna dieta wegetariańska

Podstawę bezmięsnych diet stanowi dieta wegetariańska i to właśnie od niej pochodzą pozostałe warianty jarskich diet. Zakłada ona możliwość spożywania wszystkich produktów, z wyjątkiem mięs oraz ryb, w tym owoców morza, czyli na przykład krewetek i kalmarów. Choć często się o tym zapomina, potrawy przygotowane na bazie żelatyny lub smalcu również należy wykluczyć z diety wegetariańskiej.

Według danych z 2021 roku, aż 10% Polaków deklaruje, że jest na diecie wegetariańskiej. Stawia nas to w czołówce państw europejskich. Światowym gigantem wegetarianizmu są zdecydowanie Indie, gdzie ze względów religijnych mięsa nie spożywa aż 40% społeczeństwa.

Istnieje wiele wariantów diety wegetariańskiej, które dopuszczają lub eliminują poszczególne produkty. Pescowegetarianie włączają do swoich jadłospisów ryby oraz owoce morza, natomiast owowegetarianie eliminują poza mięsem również cały nabiał, ale dopuszczają spożywanie jajek.

Dieta wegańska

W rankingu popularności zaraz za dietą wegetariańską plasuje się dieta wegańska. Mówi ona o wykluczeniu z menu wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym na przykład miodu. Weganie muszą również uważać przy zakupie alkoholu. Do produkcji niektórych piw oraz win stosuje się kazeinę i laktozę, czyli białko i cukier pochodzenia zwierzęcego.

Za dietą wegańską idzie również swego rodzaju styl życia. Ludzie będący weganami bardzo często rezygnują z noszenia skórzanych oraz jedwabnych ubrań, wybierają kosmetyki, które nie były testowane na zwierzętach oraz starają się unikać wycieczek do zoo. Z ostatnich badań wynika, że około 6% Polaków deklaruje swoją dietę jako wegańską. Zaleca się, aby osoby będące na diecie wegańskiej regularnie suplementowały między innymi witaminę B12.

Dieta witariańska

Wyróżniamy również mniej popularne i bardziej restrykcyjne odmiany diet bezmięsnych. Jednym z wariantów weganizmu jest dieta witariańska, czyli tak zwane „raw vegan”. Jadłospis ten wyklucza produkty poddane obróbce termicznej powyżej 42°C. Dlaczego akurat taka temperatura? Przyjmuje się, że wysokie temperatury pozbawiają produkty spożywcze składników mineralnych. Natomiast 42° Celsjusza to graniczny moment ścięcia się białek w owocach i warzywach.

W założeniu osoba na diecie witariańskiej 80-90% energii powinna czerpać z węglowodanów, a 10-20% z tłuszczów i białek. Niestety brak stosowania wysokich temperatur przy gotowaniu wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, dlatego dieta witariańska uznawana jest za radykalną i po prostu niezdrową.

Mnogość owoców i warzyw w tej diecie dostarcza ogromne ilości błonnika pokarmowego, który może powodować poważne dolegliwości pokarmowe takie jak: niestrawność, biegunki oraz wzdęcia. To właśnie wysoka temperatura sprawia, że spożywane przez nas jedzenie jest łatwiejsze do strawienia. Surowe produkty powodują, że szybciej czujemy się syci, ale brak odpowiedniej ilości spożywanych tłuszczów ogranicza wchłanialność witamin. Prowadzi do silnych niedoborów składników odżywczych.

Istnieją warianty diety witariańskiej, które dopuszczają do 25% produktów poddanych obróbce termicznej. Ze względu na swoją szkodliwość witarianizm jest odradzany jako podstawowa dieta osoby dorosłej oraz jest całkowicie wykluczona dla młodzieży i dzieci.

Dieta frutariańska

Frutarianizm jest odłamem diety witariańskiej, który poza produktami pochodzenia zwierzęcego oraz obróbką termiczną, eliminuje również spożycie warzyw. Należy pamiętać, że choć niektóre rośliny w nomenklaturze kuchennej uchodzą za warzywa, to botanicznie są owocami. Mowa tutaj między innymi o pomidorze, bakłażanie czy cukinii, które frutarianizm dopuszcza do spożycia.

Frutarianizm tak jak wiele innych diet niesie za sobą pewnego rodzaju ideologię. Najbardziej radykalni frutarianie uznają zjadanie tylko owoców, które spadły z drzew i krzewów. Ma to nawiązać do kompletnego braku ingerencji w życie rośliny oraz powrót do zbierackich czasów prehistorycznych. Choć taka dieta może uchodzić za absurdalną, to na przestrzeni lat zdobyła serca wielu sław i autorytetów. Wśród nich znaleźli się Steve Jobs, Mahatma Ghandi czy nawet Leonardo da Vinci. W kwestiach zdrowotnych wygląda to podobnie jak przy diecie witariańskiej. Dopuszcza się stosowanie takiej diety jako chwilowy detoks, ale ze względu na niskoenergetyczność oraz brak obróbki termicznej produktów nie zaleca się diety frutariańskiej jako podstawowej.

Dieta fleksitariańska

Diety wcześniej wspomniane polegają na bardziej lub mniej radykalnej eliminacji niektórych produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego. Dieta fleksitariańska jest ich przeciwieństwem. Słowo fleksitarianin można przetłumaczyć jako „elastyczny wegetarianin”. Takie osoby dopuszczają do swojej diety wszystkie produkty mięsne, ale w bardzo ograniczonej ilości. Są sytuacje, kiedy fleksitarianin zje mięso – na przykład, gdy na przyjęciu gospodarz poda mięsne potrawy, a my nie chcemy go urazić, albo kiedy jemy w tradycyjnych mięsnych restauracjach. Stosowanie takiej diety jest doskonałym pomysłem jako dieta podstawowa, ale również bardzo często jest to pierwszy stopień w drodze do diet w pełni bezmięsnych.

Każdy znajdzie coś dla siebie

W Polsce większość z nas wychowywała się na dietach typowo mięsnych. To naturalne, że w obecnych czasach świadomości żywieniowej szukamy odpowiedniej drogi dla siebie. Przy wyborze i zmianie diety musimy przede wszystkim pamiętać o naszym samopoczuciu i zdrowiu. Powinniśmy zadbać, aby nasze jadłospisy były zróżnicowane i bogate w pełnowartościowe posiłki. Diety roślinne zwłaszcza wegetariańskie i wegańskie to doskonałe opcje, które mogą zmienić nasze życia na lepsze. Jednak zanim zdecydujemy się na przejście na inną dietę, pamiętajmy o odpowiedniej edukacji i zdobyciu najważniejszych informacji, które pomogą nam na początku naszej nowej drogi.